معاون پژوهش و فناوری دانشگاه گیلان معرفی لاین های جدید کرم ابریشم ایران مقدمه خودکفایی است

دکتر سید ضیاءالدین میرحسینی با اشاره به اهمیت تولید تخم نوغان در کشور درباره فعالیت های دانشگاه گیلان در این باره اظهار داشت: تولید تخم نوغان نیازمند بهره مندی از بانک ژن کرم ابریشم است که خوشبختانه ایران یکی از کشورهای دارنده این بانک ژن است که از دهه هفتاد هجری شمسی ایجاد شده است.

وی خاطر نشان کرد: دانشگاه گیلان پس از راه اندازی گروه پژوهشی ابریشم در سال ۷۸ فعالیت های زیادی برای تقویت بانک ژن و تحقیقات وابسته به آن انجام داده است، ضمن اینکه تلاش کرده تا با اجرای طرح های تحقیقاتی واریته های “گونه های” جدیدی به این بانک ژن اضافه کند.

مجری پروژه معرفی لاین های جدید کرم ابریشم ایران بیان داشت: آخرین طرح تحقیقاتی دانشگاه گیلان که با مشارکت مرکز تحقیقات ابریشم در این حوزه به اجرا در آمد، پروژه جداسازی لاین های جدید کرم ابریشم است که از سال  ۹۰ برنامه ریزی آن آغاز شده است.

وی با بیان اینکه در کشورهای صاحب فناوری تولید تخم نوغان، برخورداری از تعداد بیشتر لاین های کرم ابریشم امکان دستیابی به هیبریدهای تجاری بیشتر را فراهم می کند، اضافه کرد: علاوه بر این پس از گذشت چند سال تکثیر لاین ها و تولید هیبرید از آنها، ضروریست تا لاین های جدیدی استفاده شوند تا بتوان هیبریدهای جدید حاصل از آن ها را جایگزین هیبریدهای قبلی کرد.

دکتر میرحسینی اظهار داشت: هیبریدهای جدید که باید مزیت های بیشتری نسبت به تخم نوغان های قبلی داشته باشند، می توانند رضایت نوغانداران از پرورش تخم نوغان ایرانی را جلب کند، طرح هایی که برای ایجاد لاین های جدید کرم ابریشم انجام می شود معمولا جزو طرح های کلان ملی هستند که لازمست بودجه و امکانات آن تامین شود.

عضو هیات علمی گروه علوم دامی دانشکده علوم کشاورزی و معاون پژوهش و فناوری دانشگاه گیلان اضافه کرد: این طرح که از اردیبهشت سال ۹۱ آغاز  شد و تا مرداد ۹۸ ادامه داشت در مرکز تحقیقات ابریشم کشور بعنوان  مسئول حفظ بانک ژن کرم ابریشم ، انجام شد و  سه نفر از اعضای هیات علمی دانشگاه گیلان همراه من  در این پروژه مشارکت داشتند.

وی بیان داشت: در این پروژه ۵۰ ترکیب ژنتیکی جدید طی ۷ سال برای صفات مختلف تولیدی، تولید مثلی و مقاومت به بیماری به گزینی شدند، در تمام این مدت لاین های والدینی نیز به عنوان شاهد در کنار ترکیبات ژنتیکی پرورش داده شدند، از میان این ترکیبات ژنتیکی ۱۴ واریته چینی شکل جدید کرم ابریشم و ۶ واریته ژاپنی شکل دارای عملکرد مطلوب انتخاب و به بانک ژن کرم ابریشم معرفی شدند.

دکتر میرحسینی ادامه داد: ترکیبات ژنتیکی انتخابی بدون شک عملکرد متفاوتی داشته و برای اینکه در خط تولید تجاری قرار گیرند، لازمست در قالب طرح های آمیخته گری یا هیبریداسیون ارزیابی شوند، به عبارتی مزیت والدین در برتری هیبریدهای حاصل از تلاقی والد ژاپنی با والد چینی آنها است که البته این طرح های هیبریداسیون نیز در ادامه پروژه در سال ۹۹ انجام و نتایج خوبی در بر داشت.

وی درباره نتایج این مرحله خاطر نشان کرد: در این مرحله که مرحله ارزیابی آزمایشگاهی است، ۳۶ هیبرید حاصل از تلاقی مستقیم ۶ والد ژاپنی با ۶ والد چینی و ۳۶ هیبرید تلاقی معکوس در شرایط کنترل شده پرورش داده شد و عملکرد آنها مورد مقایسه قرار گرفت، از میان این ۳۶ هیبرید جدید کرم ابریشم، تعداد ۱۰ هیبرید بر مبنای آنالیز آماری برای شش صفت انتخاب و برای پرورش و ارزیابی در مقیاس مزرعه ای در سال ۱۴۰۰ انتخاب شدند.

دکتر میرحسینی بیان داشت: عملکرد هیبریدها در مرحله آزمایشگاهی نشان داد که هیبریدهای منتخب جدید نسبت به هیبریدهای قدیمی از جنبه های مختلف دارای مزیت و برتری هستند، اما لازمست هم در سطح مزرعه ای و هم در سطح نوغانداران ارزیابی هیبریدهای جدید انجام شود، امید است که از بین این هیبریدهای کرم ابریشم برتر، تعدادی به عنوان هیبرید تجاری انتخاب و تکثیر شوند که البته این مستلزم گذراندن تمام ارزیابی ها و آزمایش های مختلف از جنبه های مختلف است تا مطمئن شویم قابلیت رقابت با سایر هیبریدهای داخلی و وارداتی را دارند، در صورت معرفی هیبریدهای جدید، این دستاورد را می توان یکی از دستاوردهای موفق دانشگاه گیلان در طی سال های اخیر دانست.

وی با بیان اینکه این دستاورد دانشگاه گیلان می تواند در جهش تولید در صنعت نوغانداری کمک کننده باشد، اضافه کرد: در سال  های اخیر به دلیل مشکلات موجود در تولید تخم نوغان  مجبور به واردات تخم نوغان از خارج از کشور شدیم، چنانچه هیبریدهای جدید کرم ابریشم قابلیت رقابت با تخم نوغان وارداتی را داشته باشد این دستاورد دانشگاه گیلان گام مهمی در جهش تولید تخم نوغان داخلی خواهد داشت و می تواند منجر به خودکفایی و قطع واردات شود.

معاون پژوهش و فناوری دانشگاه گیلان خاطر نشان کرد: البته این موضوع مستلزم رفع موانع تولید آن است که پاکسازی مزارع دولتی از آفات و بیماری های مرتبط با کرم ابریشم یکی از موانع اساسی در تولید تخم نوغان داخلی است.

هم اکنون ۹ هزار و ۹۲ خانوار در این استان به پرورش کرم ابریشم مشغول هستند که سالانه حدود ۵۶۰ تن پیله ابریشم تولید می کنند. سال گذشته افزون بر ۱۶ هزار جعبه تخم نوغان در استان گیلان توزیع شد.

با پرورش هر جعبه تخم نوغان به طور متوسط ۳۵ کیلوگرم پیله تر ابریشم تولید می شود و از هر پنج کیلوگرم پیله تر پس از فرآوری، یک کیلوگرم نخ ابریشم خام نیز به دست می آید.

۳۱ استان کشور در زمینه صنعت نوغانداری فعالیت دارند اما در این میان گیلان کانون تولید پیله تر ابریشم و خراسان رضوی علاوه بر برخورداری از رتبه دوم تولید پیله تر با تولید ۸۵ درصد نخ ابریشم کشور، پایتخت ابریشم کشی ایران به شمار می رود.